گروه کارگردانی تئاتر

کارگردان رکن اصلی گروه کارگردانی تئاتر است. کارگردان تئاتر مسئول هدایت بازیگران، عوامل و در واقع هماهنگی تمام جنبه‌های اجرا برای ایجاد یک نمایش منسجم و جذاب است. دیدگاه و رهبری کارگردان در شکل‌گیری تولید نهایی تئاتر بسیار اهمیت دارد. موفقیت این فرایند به تلاش‌های مشترک کارگردان و  تیم کارگردانی او که شامل نقش‌های کلیدی مانند دستیار اول کارگردان، منشی صحنه و دستیاران کارگردان، است؛ بستگی دارد.

دستیار اول کارگردان که در واقع دست راست کارگردان است؛ نقش بسیار مهمی در هماهنگی با عوامل نمایش و هدایت آن‌ها، حضور در تمامی صحنه‌ها و... برای تولید یک اثر ایفا می‌کند. دیگر دستیاران کارگردان مانند دستیار دوم یا سوم کارگردان، ممکن است در حوزه‌های خاصی مانند هماهنگی با خدمه فنی یا مدیریت وسایل و لباس‌ها فعالیت کنند. در تولید یک تئاتر، کارگردان اغلب به وجود چند دستیار که نقش‌های خاصی را بر عهده می‌گیرند، تکیه می‌کند تا از اجرای درست و اصولی تولید مطمئن باشد. منشی صحنه نیز وظایف اداری و سازمانی یک تولید تئاتر را مدیریت می‌کند و از ارتباط بین کارگردان، بازیگران و دیگر عوامل اطمینان حاصل می‌کند. هر یک از این نقش‌ها در مدیریت جنبه‌های مختلف فرایند تولید بسیار مهم است و به کارگردان اجازه می‌دهد تا روی دید خلاقانه و هماهنگی کلی نمایش تمرکز کند. در این مقاله به معرفی دقیق‌تر هر یک از این نقش‌ها و معرفی وظایف هرکدام از آن‌ها می‌پردازیم:

دستیار اول کارگردان

در تئاتر، دستیار اول کارگردان یکی از اعضای گروه کارگردانی تئاتر است که مستقیماً با کارگردان در ارتباط است و به این صورت است که او، دست راست کارگردان اثر است که تذکرات و نکات موردنظر کارگردان را موبه‌مو اجرا می‌کند.  او به مدیریت تمرین‌ها کمک می‌کند، بازخوردهای لازم را به بازیگران ارائه می‌دهد و اغلب بر سر صحنة تمرین‌ها و دور خوانی‌ها حاضر می‌شود و به‌این‌ترتیب به کارگردان اجازه می‌دهد روی دید کلی‌تر تمرکز بیشتری کند.

وظایف دستیار اول کارگردان در گروه کارگردانی تئاتر

دستیار اول کارگردان وظایف زیادی بر عهده دارد که به دستیابی هدف نهایی کارگردان و حفظ برنامه زمانی و سازماندهی تولید کمک می‌کنند. در زیر به وظایف او می‌پردازیم:

1.       مدیریت تمرین‌ها

 دستیار اول کارگردان در سازماندهی و نظارت بر تمرینات نقش مهمی را ایفا می‌کند. او مطمئن می‌شود که تمرینات به‌موقع و طبق برنامه اجرا ‌شوند و اطمینان حاصل می‌کند که بازیگران و سایر اعضای تیم تولید از زمان و مکان تمرین خود، آگاه هستند.

2. هماهنگی با بازیگر

دستیار اول کارگردان به‌عنوان رابط بین کارگردان و بازیگران عمل می‌کند و دستورالعمل‌ها، بازخوردها و یادداشت‌های کارگردان را به آن‌ها منتقل می‌کند. آنها در پاسخ به سؤالات یا نگرانی‌هایی که بازیگران ممکن است در مورد نقش خود یا روند تولید داشته باشند، کمک می‌کند.

3.       نظارت بر مسائل لجستیک

دستیار اول کارگردان مسئولیت تدارکات روزانه تولید را بر عهده دارد. این شامل سازماندهی و حفظ فضای تمرین، اطمینان از دردسترس‌بودن و قرارگیری صحیح وسایل و تجهیزات و هماهنگی با بخش‌های دیگر برای اطمینان از برقراری تمام جنبه‌های فنی است.

4.       نظارت بر فیلمنامه:

 در طول تمرینات، دستیار اول کارگردان هرگونه تغییر در نمایشنامه را پیگیری می‌کند و مطمئن می‌شود که این تغییرات مستند شده و به همه طرف‌های مربوطه اطلاع‌رسانی می‌شود.

5.       حل مشکلات صحنه

دستیار اول کارگردان اغلب اولین فرد برای حل‌وفصل مسائلی است که در حین تمرین یا اجرا ایجاد می‌شود. این شامل رسیدگی به مشکلات فنی مختلف مانند مشکلات فنی در صحنه‌ یا استفاده از تجهیزات و همچنین مدیریت درگیری‌های ممکن بین بازیگران یا اعضای خدمه است. او همچنین به دنبال پیداکردن راه‌حل برای چالش‌های لجستیکی ای که ممکن است پیش بیاید، است.

گروه دستیاران 

در تئاتر، تعداد دستیاران کارگردان در گروه کارگردانی تئاتر معمولاً بستگی به‌اندازه پروژه و پیچیدگی تولید دارد. در تئاترهای بزرگ‌تر ممکن است این تعداد به دستیار سوم یا چهارم هم برسد؛ اما در پروژه‌های کوچک‌تر گاهی دستیار دوم هم کفایت می‌کند. اما در بسیاری از موارد، چندین دستیار کارگردان به کارگردان اصلی کمک می‌کنند. این دستیاران ممکن است شامل دستیاران دوم و سوم کارگردان، همچنین دستیاران ویژه مانند دستیاران تهیه و تدارکات و دستیاران تمرین نیز باشند. هرکدام از این دستیاران مسئولیت‌ها و وظایف خاصی را بر عهده دارند و به کارگردان اصلی در مدیریت کلی فرایند تولید کمک می‌کنند. به‌طورکلی، وجود چندین دستیار کارگردان کمک می‌کند تا امور مختلف تولید انجام شود. در زیر به معرفی دستیاران کارگردان می‌پردازیم.

دستیار دوم کارگردان در گروه کارگردانی تئاتر 

دستیار دوم در گروه کارگردانی تئاتر نزدیک‌ترین شخص به دستیار اول کارگردان هست و مستقیم به او جواب می‌دهد. دستیار دوم کارگردان معمولاً وظایف لجستیکی ریزتری را انجام می‌دهد. به‌عنوان‌مثال او ممکن است بازیگران را برای حضور در زمان اجرا هماهنگ کند و اطمینان حاصل کند که همه از برنامه خود برای تمرین‌ها و اجراها آگاه هستند. او اغلب به‌عنوان رابط بین کارگردان و سایر بخش‌ها مانند تیم‌های طراحی صحنه و لباس عمل می‌کند.

دستیار سوم کارگردان در گروه کارگردانی تئاتر 

دستیار سوم کارگردان در گروه کارگردانی تئاتر اغلب کارهایی را انجام می‌دهد که اجرای آرام تمرین‌ها و اجراها را تضمین می‌کند.  او ممکن است مسئول مدیریت منطقه پشت‌صحنه در طول اجرا باشد و اطمینان حاصل کند که بازیگران در جای خود هستند و وسایل برای هر صحنه آماده هستند.

منشی صحنه

در گروه کارگردانی تئاتر، منشی صحنه به‌عنوان "چشم سوم کارگردان" نیز شناخته می‌شود منشی صحنه نیز مانند دستیار اول کارگردان، مستقیماً با خود کارگردان در ارتباط است. وظیفه اصلی او نظارت بر تمام جزئیات صحنه‌ است. منشی صحنه هنگامی که تغییراتی در چیدمان وسایل صحنه و یا بازی بازیگران و یا در نمایشنامه ایجاد می‌شود؛ موظف است که آن تغییرات را ثبت کند تا در هنگام اجرای مجدد آن سکانس یا اجرای ادامة نمایش به کارگردان و دیگر عوامل در چیدمان صحیح صحنه و ضبط درست فیلم راهنمایی و اطلاع‌رسانی کند. منشی صحنه باید در تمامی جلسات، موارد یادداشت شده از جلسات قبلی و تصمیمات گرفته شده توسط کارگردان در اجراهای گذشته را به کارگردان و سایر عوامل یادآوری کند و این روند تا شکل‌گیری میزانسن نهایی، ادامه می‌یابد. پس از تعیین وظایف افراد و مشخص‌شدن برنامه‌ای که باید توسط عوامل اجرا شود، مدیر صحنه در کنار کارگردان بر اجرای درست تمام موارد تمرین شده نظارت می‌کند تا مطمئن شود که اجرا بدون نقص است.

او به عبارتی گروه را سازماندهی می‌کند به این صورت که در هنگام اجرا در اتاق فرمان حضور پیدا می‌کند تا به عوامل صدابرداری و نورپردازی اطلاع دهد که در چه زمانی شرایط نوری و موسیقی در سالن نمایش باید پخش بشود. این نقش برای حفظ ارتباطات و سازماندهی واضح در گروه کارگردانی و در کل تیم تولید ضروری است.

پس به‌صورت کلی او باید از تعداد و مدت‌زمان هر برداشت، دیالوگ‌های گفته شده در هر سکانس، موقعیت اشخاص موجود در هر صحنه و محل قرارگیری وسایل موجود در صحنه، قرارگیری محل دوربین و بقیه وسایل یادداشت بردارد تا در صحنه‌های بعدی همه چیز درست در جای خودش قرار بگیرد.

سخن آخر

گروه کارگردانی تئاتر شامل افرادی است که با همکاری و هماهنگی برای رسیدن به اجرایی باکیفیت و موفقیت‌آمیز از نمایش تئاتر کار می‌کنند. این گروه عموماً شامل کارگردان اصلی، دستیار اول کارگردان، منشی صحنه و سایر دستیاران  می‌شود. این افراد در حالت کلی وظایف کلی را برای یک اجرای موفق و به‌یادماندنی بر عهده دارند که در تئاتر و سینما این وظایف با هم تفاوت‌هایی هم دارند، برای آشنایی بیشتر با گروه کارگردانی در سینما می‌توانید به مقاله گروه کارگردانی در سینما در مجله فرواک مراجعه کنید.