تهیهوتولید سینما فرآیندی پیچیده و گسترده است. بی‌شک این فعالیت در کنار تمام چالش‌ها و وظایف حیاتی و تخصصی‌اش، جذابیت‌های خاصی برای علاقه‌مندان به هنر سینما دارد. از انتخاب متن فیلمنامه برای شروع پروژه تا تبلیغات و بازاریابی، همه از وظایف گروه تهیهوتولید به شمار می‌روند. البته لازم به ذکر است با توجه به نوع پروژه و تعامل عوامل آن، برخی از این مسئولیت‌ها ممکن است به عهده کارگردان یا نویسنده اثر باشند؛ ما در اینجا تنها به رایج‌ترین و اصولی‌ترین روشی که موجب تهیهوتولید یک اثر سینمایی می‌شود، می‌پردازیم.
برای آشنایی با مباحثی همچون تهیه‌کنندگی، اصول تبلیغات و جذب سرمایه، مدیریت تولید و برنامه‌ریزی در سینما با ما همراه باشید. برای آگاهی بیشتر و مطالعه مقالات تخصصی مرتبط لطفاً به کتگوری سینما مراجعه نمایید.
تهیه کنندگی در تهیه و تولید سینما
تهیه‌کننده ممکن است، به خاطر دغدغه‌های فرهنگی، مالی و یا علاقه‌شخصی خود دست به ساخت فیلم بزند. هر اثر سینمایی برای تهیه و تولید در سینما به سرمایه نیاز دارد، به همین دلیل یکی از اولین وظیفههای تهیه‌کننده، تهیه سرمایه مورد نیاز برای ساخت فیلم است.
شاید این سوال به وجود بیایید که فرق بین سرمایه‌گذار و تهیه‌کننده در فرآیند تهیهوتولید سینما چیست؟ تهیه‌کننده به مباحث تخصصی و تکنیکی در سینما و رشته‌های مرتبط به این هنر آشنایی دارد؛ درصورتی که سرمایه‌گذاران معمولاً تخصص اصلی‌شان در همان مباحث مرتبط به تجارت خلاصه می‌شود؛ پس تفاوت اصلی در تخصص آن‌ها است. تهیه‌کننده می‌تواند سرمایه‌گذار هم باشد؛ اما غالباً سرمایه‌گذار به دلیل نداشتن دانش سینمایی نمی‌تواند تهیه‌کننده‌هم باشد.
تهیه‌کننده‌ها از روش‌های مختلف، پروژه‌های مورد نظر خود را انتخاب کرده و دست به تهیهوتولید در سینما می‌زنند. ممکن است به صورت کاملاً مستقل بر اساس دغدغه‌های شخصی یا به صورت سفارشی برای سازمان خاصی فیلم تولید کنند. اگر کار تهیه‌کننده بر اساس سفارش شخص یا ارگان خاصی باشد، نقش تهیه‌کننده به مجری طرح تقلیل پیدا می‌کند؛ چراکه در این حالت ایده‌پردازی و تفکر شخصی او دخیل نیست.
وظایف و حدود مسئولیت‌های یک تهیه‌کننده در طول فرآیند فیلم‌سازی و با توجه به پروژه تغییر می‌کند؛ این فعالیت‌ها به صورت کلی به ترتیب به شرح زیر است:
- قبل از شروع ساخت فیلم، تهیه‌کننده با توجه به سرمایه در دسترس، عوامل فیلم از جمله کارگردان، بازیگرها و... را انتخاب می‌کند.
- بعد از تثبیت فیلمنامه و قطعی شدن عوامل فیلم، تهیه‌کننده باید بودجه فیلم را تا اخر فیلمبرداری برنامه‌ریزی کرده و تخصیص بدهد.
- آخرین مرحله از تهیه‌کنندگی در تهیهوتولید سینما، کلیدی‌ترین و حساس‌ترین مرحله برای ادامه حیات اثر بعد از فیلمبرداری است. این مرحله مربوط به فروش فیلم می‌شود. تهیه‌کننده حرفه‌ای در این بخش، ضامن فروش فیلم است؛ چراکه باید با تبلیغات گسترده مخاطب را تشویق به دیدن اثر خود کند و همزمان کانال‌های فروش فیلم را قانع به خرید آن کند. تهیه‌کننده، می‌تواند محصول خود را در عرصه پررقابت بین‌المللی نیز نمایش دهد؛ از این طریق علاوه بر سود مالی، سال‌ها از اعتبار اثر خود استفاده کند.
معرفی مدیر تولید در تهیه و تولید سینما
مدیر‌تولید یکی از اعضای کلیدی در تیم تهیهوتولید است. ممکن است در طول یک روز کاری کلاً پشت کامپیوتر نشسته و برنامه‌های زمانی و مالی را برنامه‌ریزی کند. گاهی نیز مدیر‌تولید در کنار مدیر صحنه و دیگر عوامل سینما فعالیتی کمکی دارد. منظور این است که درواقع مدیریت تولید، کاری یکنواخت نیست. شما باید برای فعالیت در این حوزه بتوانید چند کار متفاوت را به صورت همزمان انجام دهید.
گاهی جلسه‌های گروهی در سینما با هدایت مدیر‌تولید انجام می‌شوند تا همه افراد به لحاظ زمانی با روند برنامه‌ریزی هماهنگ شوند. در این جلسه‌ها، پس از گفتگو با عوامل به مشکلات رسیدگی شده و در صورت نیاز برنامه‌ها را برای بهبود کیفیت تهیهوتولید تغییر می‌دهند.
بخش مهمی از مدیریت تولید مربوط به صحبت کردن با طراح است؛ زیرا برای تقسیم مالی، نیاز است اطلاعات دقیقی در رابطه با طراحی صحنه، لباس و مخارج زیر‌مجموع آن داشته باشند. مدیر‌تولید باید مطمئن شود طراح چرا می‌خواهد چنین صحنه یا لباس پرهزینه‌ای را طراحی کند. وقتی از صحت هدف طراح اطمینان حاصل شد؛ باید سعی کند تا هزینه‌ها را مدیریت کرده و تا حد امکان ایده‌پردازی کند. درواقع مدیر‌تولید و تیم تهیهوتولید در سینما تلاش می‌کنند تا طرح‌های پرهزینه، جایگزین طرح هایی خلاقانه با هزینه کمتر شوند.
اهمیت تبلیغات و جذب سرمایه در تهیه و تولید سینما
یک ایده عالی و فیلمنامه خوب، می‌تواند موفقیت فیلم را ممکن سازد؛ اما تأمین مالی آن از طریق جذب سرمایه‌گذاران، یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌هایی است که اغلب فیلم‌های موفق را در صنعت سینما از بقیه جدا می‌کند؛ بنابراین آشنایی با اصول تبلیغات و جذب سرمایه برای تهیهوتولید در سینما، یک امر بسیار مهم است.
سرمایه‌گذاران فیلم، افراد یا نهادهایی هستند که در ازای دریافت سهم از سود فیلم، در یک پروژه سینمایی سرمایه‌گذاری می‌کنند. شیوه‌های جذب سرمایه از سه راه کلی سرمایه‌گذاران خصوصی، شرکت‌های تولیدی و تأمین مالی جمعی صورت می‌گیرد. هر تهیه‌کننده و سرمایه‌گذار، ملاک‌های خاص خود را برای تهیهوتولید در سینما دارد. فیلمنامه قوی، کارگردان کاردان، تهیه‌کننده با تجربه، هنرمندان برجسته، بودجه و استراتژی مشخص، ملاک‌های مشترک بین آن‌ها است و نقش تعیین‌کننده‌ای در جذبشان دارد.
داشتن شبکه و ارتباطات با فیلمسازان، تهیه‌کنندگان فیلم و اعضای گروه، می‌تواند فرصت ارزشمندی جهت یافتن سرمایه‌گذاران برای تهیهوتولید در سینما باشد. جشنواره‌ها، رویدادهای مربوط به صنعت سینما و پلتفرم‌های آنلاین نیز، می‌توانند ابزارهای کاربردی برای ارتباط با آن‌ها و تبلیغات و جذب سرمایه باشد.
شیوه های جذب سرمایه گذار برای تهیه و تولید در سینما
داشتن برنامه تجاری مستحکم، ضروری است؛ چراکه موجب اعتماد سرمایه‌گذاران برای تهیهوتولید در سینما می‌شود. این برنامه باید شامل خلاصه داستان، پیش‌بینی‌های مالی، استراتژی بازاریابی و فهرستی از اسم کارگردان، تهیه‌کننده و بازیگران باشد. راه‌اندازی وب سایت که شامل محتوای پشت صحنه، اخبار بازیگران و مصاحبه با عوامل فیلم باشد، راهی برای تبلیغات و جذب سرمایه در سینما است. ساخت کانال در شبکه‌های اجتماعی نیز، مخاطبان بیشتری را درگیر فیلم می‌کند. علاوه بر آن دادن این فرصت به سرمایه‌گذاران که در تصمیم‌گیری‌های خلاقانه؛ مانند انتخاب بازیگران یا بازنگری در فیلمنامه مشارکت داشته باشند، رضایت بیشتری در آن‌ها ایجاد می‌کند.
تبلیغات برای تهیه و تولید در سینما
تبلیغات در سینما به دو بخش معرفی فیلم و معرفی سالن نمایش‌دهنده تقسیم می‌شود. معرفی فیلم از زمان شروع ساخت، در قالب کمپین‌های تبلیغاتی صورت می‌گیرد. تیزر تلویزیونی، برگزاری فرش قرمز، افتتاحیه اکران با حضور افراد مطرح، روش‌های دیگر تبلیغات و جذب سرمایه برای تهیهوتولید سینما است.
معرفی سالن نمایش‌دهنده در ایران انجام نمی‌شود؛ اما در کشورهای توسعه‌یافته سالن‌های سینما از این طریق به تبلیغات و جذب سرمایه می‌پردازند. معرفی سالن سینما، اهمیت بیشتری نسبت به معرفی فیلم دارد؛ چراکه منجر به مشهور شدن سالن می‌گردد. این اتفاق، مخاطبان فیلم را افزایش می‌دهد و به دنبال آن درآمد و موفقیت تجاری مالکان سالن‌ها نیز افزایش پیدا می‌کند. این امر موجب موفقیت تجاری تهیه‌کننده و سرمایه‌گذاران می‌شود. موفقیت تجاری تهیه‌کننده، باعث می‌شود تا او به کار خود ادامه داده و همین ادامه کار افراد مختلف است که تهیهوتولید در سینما را با رشد و پیشرفت مواجه می‌کند.
وظایف برنامه‌ریز در تهیهوتولید سینما
به صورت اصولی پس از شروع فعالیت گروه تهیهوتولید، نخستین کسی که شروع به کار می‌کند، باید برنامه‌ریز باشد. او برنامه‌ای برای فعالیت‌های پیش‌تولید می‌چیند. با توجه به بودجه و بزرگی پروژه، تهیه‌کننده انتخاب می‌کند که برنامه‌ریز و دستیار کارگردان یک نفر باشد، یا هرکدام به صورت مستقلی از هم کار کنند. برنامه‌ریز وظیفههای متععدی دارد؛ برای مثال او پس از بررسی فیلم و عناصر مختلف مرتبط با پروژه، بازه زمانی برای تولید اثر را تخمین می‌زند.
برنامه‌ریز تهیهوتولید سینما موظف است با در نظر گرفتن شرایط آب‌وهوایی و بازه زمانی فعالیت بازیگران در پروژه‌های دیگر، زمان تمرین عوامل را تنظیم کند. او باید در حین چیدن برنامه، به شرایط‌های احتمالی همچون تصادف، آتش‌سوزی و... فکر کند؛ بهتر است چند برنامه جایگزین برای مدیریت بحرانها داشته باشد. همیشه باید پس از انتخاب نهایی بازیگران، جایگزینی هم سطح آن‌ها در نظر بگیرد، تا اگر مشکلی پیش آمد، پروژه متوقف نشود.
توانایی مدیریت و تسلط کافی بر زمان از مهم‌ترین مسئولیت‌های هر برنامه‌ریز در تهیهوتولید سینما هستند. تعامل با عوامل نیز از اصول اصلی کارش به شما می‌روند. درواقع برنامه باید برای همه عوامل قابل اجرا باشد و همه را در یک مسیر مشخص قرار دهد؛ بنابراین ارتباطات اجتماعی و نحوه درست انتقال مطلب از ویژگی‌هایی ضروری در این کار است. در ایران برای برنامه‌ریز شدن می‌توانید از دستیاری کارگردان سینما شروع کنید و به صورت تجربی فعالیت‌ها را یاد بگیرید. تحصیلات آکادمیک این رشته در حال حاضر وجود ندارد و باید خودتان به صورت عملی، تخصص موردنیاز را فرا بگیرید.
سخن پایانی
در اینجا به وظایف مختلف گروه تهیهوتولید و عوامل این گروه پرداختیم. از آنجایی که سرمایه‌گذاری و تبلیغات بخش مهمی در این زمینه است، به صورت خلاصه به روش‌های تبلیغاتی و ارتباط بازاریابی و تهیه‌کنندگی سینما نیز اشاره کردیم. در صورت علاقه‌مندی می‌توانید به مطالب مرتبط با این رشته در مجله فرواک نیز مراجعه کنید.
