پخش فیلم

با پیشرفت تکنولوژی، تمامی کسب و کارهای کوچک و بزرگ به دنبال راه‌های جدیدی برای ارائه، توزیع و رشد محصولات خود هستند. سینما نیز به عنوان صنعتی بزرگ و پر درآمد از این قاعده مستثنی نیست. با گذشت زمان، سینما از حالت نمایش تصاویر بی‌محتوا و صرفاً جهت تفریح قشر کارگر، به فیلم‌های کوتاه و بلند تبدیل شد که وظایف مهم سیاسی، فرهنگی و اجتماعی مختلفی را دنبال می‌کرد و تبدیل به صنعتی پر سود شد.

با پیچیده‌تر شدن داستان فیلم‌ها، توجه اقشار مرفه به این سرگرمی جدید جلب شد؛ با تمایل پیدا کردن این گروه از افراد جامعه به سینما، سالن‌های بزرگ‌تر و مجلل‌تر ساخته شد. از زمان پیدایش سینما، این صنعت به دنبال جذب مخاطب بیشتر بود و همین موضوع باعث می‌شد که هنرمندان به دنبال راه‌های جدیدتری برای پخش فیلم‌های خود باشند. همین امر، انگیزه‌ای برای ظهور اولین شرکت‌های توزیع فیلم بود.

انتشار فیلم یا اولین نمایش فیلم، هنگامی انجام می‌شود که تمامی مراحل ساخت آن تکمیل شده تا در مرحله نهایی فیلم برای عموم مردم منتشر شود. تاریخ اکران، ارتباطی مستقیم با میزان موفقیت و درآمد حاصل از فروش آن دارد. تاریخ و نحوه پخش فیلم بخشی از روند بازاریابی است؛ همچنین ممکن است یک فیلم اولین بار در جشنواره فیلم پخش شود، تا اگر مخاطبان آن را دوست نداشتند، تغییراتی برای پخش عمومی روی آن اعمال شود. سینما به عنوان بزرگ‌ترین و اولین شیوه صنعتی هنر، زندگی فرهنگی بشر را تا به امروز تحت تأثیر قرار داده و از این رو، این صنعت مورد توجه عده کثیری از آدم‌ها بوده است؛ از فیلمسازان و فعالان هنری، تا تاجران و صنعت‌گرانی که از این پیشه کسب درآمد می‌کنند. مرحله بازاریابی فیلم در دنیای امروز، تأثیر بسیاری در جذب مخاطب دارد. در ادامه به توضیح مختصری از مراحل تولید یک فیلم، بازاریابی و تبلیغات آن می‎پردازیم. برای آگاهی بیشتر و مطالعه مقالات تخصصی مرتبط لطفاً به کتگوری سینما مراجعه نمایید.

از پیش تولید تا پخش فیلم

پیش تولید:

اولین مرحله در تولید فیلم، پیش‌تولید است که در آن جزئیات فیلم از جمله فیلمنامه، بودجه، عوامل اجرایی، لوکیشن‌ و زمانبندی فیلمبرداری را مشخص می‌کنند. پیش تولید معمولاً چند ماه طول می‌کشد و شامل مراحل ایده‌پردازی، نگارش فیلمنامه، تهیه بودجه و انتخاب عوامل است.

ایده‌پردازی، اولین قدم در مرحله پیش‌تولید است. در این مرحله، کارگردان، فیلمنامه‌ نویس و سایر عوامل فیلم، ایده‌ای برای فیلم می‌یابند. ایده‌های فیلم می‌توانند برگرفته از منابع مختلفی مانند واقعیت، تخیل یا ترکیبی از این دو باشد. پس از ایده‌‌پردازی، نوبت به نوشتن فیلمنامه توسط فیلمنامه‌ نویس می‌رسد. فیلمنامه، شامل اطلاعات مختلفی مثل طرح داستان، شخصیت‌ها، دیالوگ‌ها و توضیحات صحنه می‌شود. یکی از مهم‌ترین مراحل پیش‌تولید، تخمین و تهیه بودجه است. هزینه‌های تولید فیلم، شامل حقوق عوامل، هزینه تجهیزات، لوکیشن و... می‌شود. بعد از تخمین هزینه فیلمبرداری، عوامل فیلم انتخاب می‌شوند، انتخاب عوامل نیز با توجه به تقسیم‌بندی بودجه صورت می‌گیرد.

تولید:

مرحله‌ اصلی فیلمسازی همان مرحله تولید است. تولید یک فیلم گاهی چند ماه یا حتی یک سال به طول می‌انجامد. بعضی اوقات مرحله‌ پیش‌تولید حین زمان تولید فیلم هم انجام می‌شود؛ زیرا ممکن است در طول فیلمبرداری، تغییراتی در بودجه، عوامل و روند فیلمبرداری رخ دهد. دراین مرحله، تصویربرداری، طبق برنامه‌ریزی انجام شده آغاز می‌شود. لازم به ذکر است که در مرحله‌ تولید، تدوین فیلم هم آغاز می‌شود.

پس تولید:

مرحله‌ پایانی تولید فیلم، پس‌تولید است. در این مرحله، فیلم به شکل نهایی خود می‌رسد. پس‌تولید شامل مراحل صداگذاری، مونتاژ، تدوین، توزیع و پخش فیلم است.

پس از پایان مراحل پس‌تولید نوبت به توزیع و اکران فیلم می‌رسد. توزیع فیلم شامل تهیه‌ نسخه‌هایی از فیلم برای نمایش در سینما‌ها، پلتفرم‌ها و تبلیغات می‌شود. توزیع فیلم معمولاً توسط شرکت‌های توزیع فیلم انجام می‌شود. این شرکت‌ها با سینماداران و مسئولان پخش در پلتفرم‌ها، قرارداد بسته و فیلم را برای اکران تحویل می‌دهند.

پخش فیلم در سینما فرآیند پیچیده و مهمی است که نقش بسزایی در موفقیت فیلم ایفا می‌کند. شرکت‌های توزیع فیلم، با استراتژی‌های مختلف بازاریابی و تبلیغات تلاش می‌کنند تا مخاطبان را به دیدن فیلم ترغیب کنند. عوامل مؤثر در موفقیت فیلم در محله پخش را می‌توان به دو دسته تقسیم کرد:

عوامل داخلی، که تحت کنترل تولید‌کنندگان و توزیع‌کنندگان است که شامل کیفیت فیلم، تبلیغات، بازاریابی و بستر‌های پخش فیلم است. عوامل خارجی، که تحت کنترل تهیه‌کنندگان و توزیع کنندگان قرار ندارند. این عوامل بیشتر شامل شرایط اقتصادی، رقابت بین فیلمسازان و سلیقه مخاطبان می‌شوند.

بازاریابی فیلم در سینما

همانطور که اشاره شد، کار عوامل و هنرمندان، پس از اتمام و تولید فیلم به پایان نمی‌رسد. مرحله مهم بعدی چگونگی پخش فیلم است. بازاریابی در این امر از مراحل ضروری و مهم به شمار می‌رود. نخستین گام برای بازرایابی صحیح، شناسایی دقیق مخاطب است. البته فیلم‌سازان از همان ابتدای ساخت فیلم و در مراحل تولید نیز قطعاً می‌دانند، مخاطب هدف کیست؛ اما به هرحال برای بازریابی نیز شناسایی و شناخت دقیق مخاطبان بسیار اثر‌گذار است. برای مثال، بازاریابی فیلم کمدی کودک و نوجوان با شیوه بازاریابی فیلم درام-اجتماعی متفاوت است.

پس از شناسایی مخاطب، سینما‌گران باید به فکر راه و روش‌هایی برای بازاریابی اصولی باشند. یعنی نقشه و برنامه‌ای از استراتژی‌های تبلیغاتی که با بودجه و زمان سازگار است، تهیه کنند.

عوامل متنوع و مختلفی در این مرحله دخیل هستند. نمی‌توان در عصر تکنولوژی و ارتباطات، تأثیر فضای مجازی و مطبوعات را دست کم گرفت. کانال‌های تبلیغاتی، بستن قرارداد‌هایی با اینفلوئنسرها، درگیر کردن جامعه با محتوای فیلم از طریق کمپین‌ها، خبر‌ها و بازیگران نیز از دیگر راه‌کار‌ها به شمار می‌روند. فضای مجازی و مطبوعاتی شامل پلتفورم‌های فراوانی می‌شوند. از اپلیکیشن‌های مورد استفاده مردم تا مجله‌ها؛ درواقع تمام بازاریابی فیلم برای ایجاد ارتباط با مخاطب است. مثلاً می‌توان اطلاعاتی درباره فیلم پخش کرد تا مخاطب هدف از طریق چالش‌ها و اخبار، منتظر پخش نهایی کار باشد.

هنرمندان باید از تاریخ دقیق اکران اطلاعات درستی را پخش کنند. در این مرحله، تیزر‌ها، پوستر‌ها، تریلر‌ها و بسیاری از ابزار‌های دیگر در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد. خلاقانه بودن تبلیغات، بسیار اثر‌گذار است. همچنین برانگیختن کنجکاوی مخاطب کمک فراوانی به بازاریابی می‌کند. از عکس و فیلم‌های پشت صحنه و مصاحبه با عوامل نیز نباید غافل شد. عموم مردم میل زیادی به دنبال کردن بازیگران، کارگردان‌ها، تجربه و چالش‌های روزانه کاری آن‌ها دارند.

نکته کلیدی در این مسئله نوع نگاه تهیه‌کننده و کارگردان است. باید فیلم تولید شده را از منظر دنیای تجاری بررسی کرد. تنها در این صورت می‌توان مرحله به مرحله آن را برای پخش درست، هدایت کرد. پخش فیلم، پروسه‌ای گروهی است که از همکاری خلاقانه و هدفمند افراد متخصص در دنیای هنر و تجارت صورت می‌گیرد.

به صورت خلاصه همه‌چیز به سر و صدای پیرامون فیلم برمی‌گردد. هر‌چه میزان حواشی، اخبار و اطلاعات مخاطب هدف از قصد پروژه، بازیگران و عوامل کار بیشتر باشد، احتمال ترغیب او به مشارکت نیز بیشتر است؛ هر چه مخاطب مشارکت بیشتری داشته باشد نیز فروش فیلم و بازاریابی هدفمند‌تر انجام شده و کل پروژه سینمایی شانس بیشتری برای دیده‌شدن دارد.

در نهایت باید توجه داشت که پروسه بازاریابی از همان وقتی که ایده فیلمنامه‌ نویس به دست فیلم‌ساز می‌رسد، شروع می‌شود. هنرمندان، سال‌های زیادی به مخاطب اصلی و چگونگی اثر‌گذاری بر آن می‌اندیشند.

نکته قابل توجه دیگر، گسترش مخاطب هدف است. برای بازاریابی موفق‌تر نیاز است تا دامنه فیلم گسترش یابد؛ به این معنی که فیلم حرف عمیق‌تری با تعداد بیشتری از افراد داشته باشد. برای مثال، سینما‌گر باید فکر کند چطور دامنه مخاطبان را بسط داده و هم با قشر جوان جامعه و هم مخاطبان مسن‌تر ارتباطی سازنده برقرار کند. نباید به فیلم تولید شده، به چشم یک محصول آماده نگاه کرد. پس از تولید، تازه ماجرای دیگری شروع شده که نیاز به همکاری عوامل، خلاقیت، ابتکار و سخت‌کوشی دارد.

تبلیغات و روابط عمومی

مبحث روابط عمومی و تبلیغات در پخش فیلم از جهت جذب مخاطب و ایجاد آگاهی از فیلم نقش بسیار مهمی دارد.

مدیر روابط عمومی از طریق رسانه‌های مختلف مثل رادیو، تلویزیون، شبکه‌های اجتماعی و... با انتشار اخبار و مصاحبه‌ با عوامل فیلم، اطلاعات فیلم را در دسترس مخاطب قرار می‌دهد. همچنین با برگزاری نشست‌های خبری و برنامه‌های تبلیغاتی می‌تواند توجه مخاطبان را به فیلم جلب کند. مدیر روابط عمومی برای اجرای مؤثر در پخش فیلم باید مخاطب هدف را برای تبلیغات اثر‌گذار بشناسد. پیام‌های تبلیغاتی باید به‌طور واضح، مختصر و جذاب برای جلب تمایل عموم مخاطبان صورت بگیرد. باید کانال‌های تبلیغاتی را به خوبی شناخت تا با استفاده از آن‌ها به اشتباه باعث هدر رفتن هزینه‌های تبلیغات نشد. مدیر روابط عمومی باید تقویم تبلیغاتی مشخصی تدوین کند تا طبق آن، برنامه تبلیغات در زمان مناسب و به طور اصولی انجام شود. طبق موارد ذکر شده می‌توان از روابط عمومی به عنوان ابزاری نام برد که برای موفقیت هر فیلم ضروری است.

تبلیغات، در پخش فیلم به صورت‌های مختلفی انجام می‌شود که می‌توان به پوستر، عکس، تیزر و تریلر اشاره کرد.

توزیع فیلم فرآیندی است که فیلم را در اختیار مخاطب قرار می‌دهد. پوستر فیلم در تبلیغات سینمایی و توزیع فیلم تأثیر بسیار مهمی دارد. پوستر فیلم تقریباً همان کاری را انجام می‌دهد که جلد کتاب، برای کتاب. اصولاً در طراحی پوستر از نماد‌ها استفاده می‌شود تا اتمسفر کار را منتقل کند. در درون یا بیرون سالن سینما، وبگاه اینترنتی یا خیابان و بیلبورد‌های شهر و حتی مغازه‌ها از پوستر فیلم استفاده می‌کنند. در واقع پوستر، علامت اختصاری یک فیلم است که با آن معرفی می‌شود.

یکی از بهترین پوستر‌های تاریخ سینما، پوستر فیلم سکوت بره‌ها است، که در سال ۲۰۰۶، جایزه بهترین پوستر ۳۵ سال گذشته را گرفت. از مهم‌ترین شیوه‌های طراحی پوستر می‌توان به آمریکایی، ایتالیایی-فرانسوی و لهستانی اشاره کرد.

پوستر به شیوه آمریکایی: این نوع پوستر را می‌توان کامل مُتکی به بازیگر دانست.

پوستر به شیوه لهستانی: در این نوع پوستر، موضوع و نماد اهمیت دارد و بازیگر اولویت نیست.

پوستر به شیوه ایتالیایی_فرانسوی: در این نوع پوستر، یک فریم از فیلم را آشکار می‌کنند.

می‌توان تاریخ طراحی پوستر در ایران را، همان آغاز ورود سینما به کشور دانست. در کنار پوستر می‌شود از اهمیت عکس در تبلیغات نیز نام برد.

یکی دیگر از راه‌های تبلیغ را تیزر می‌نامند. تیزر شاید کمی اذیت‌کننده باشد؛ چراکه رفتاری است که ناقص انجام می‌شود و حساسیت‌ها را آشکار نمی‌سازد. درواقع هدف از طراحی و تهیه آن، ایجاد کنجکاوی در مخاطب است. تیزر از ۱۵ ثانیه تا ۱ دقیقه می‌باشد و قبل از انتشار فیلم برای تبلیغات پخش می‌شود.

تریلر، راه دیگری در تبلیغات است که بدون اینکه پایان داستان را فاش کند، چکیده‌ای از فیلم را نشان می‌دهد. تریلر، نقش بسیار مهمی در فروش یک اثر دارد و همزمان با انتشار اثر پخش می‌شود. اولین تریلر تاریخ سینما در سال ۱۹۱۳ ساخته شد. مدت زمان تریلر کمتر از 1 دقیقه و تا حدود 3 دقیقه می‌باشد.

به طور خلاصه، برای پخش اصولی فیلم و رسیدن آن به دست مخاطبان، هرگز نمی‌توان اثر تبلیغات را نادیده گرفت.

سخن آخر

در نگاه کلی، به مطالبی در ارتباط با مراحل پخش فیلم، تبلیغات و روش‌های بازاریابی آن به صورت خلاصه پرداخته‌ایم. هر اثری برای کامیابی نیاز به تبلیغات موثر دارد، پخش فیلم آخرین و یکی از مهم‌ترین مراحل ساخت یک فیلم سینمایی به شمار می‌رود. تبلیغات درست باعث پیشرفت یک پروژه می‌شود. اگر علاقمند به بررسی تخصصی این مطالب هستید، با مقالات مجله فرواک همراه باشید.