با توجه به پیشرفت تکنولوژی و افزایش کیفیت تجهیزات فیلمبرداری، جزئیات چهره بازیگر در برابر دوربین بیشتر مشخص می‌شود؛ جزئیاتی مانند منافذ پوست، جوش، کک و مک و...
گریمور در صورت نیاز، به پوشاندن عیوب چهره می‌پردازد و سپس، نوبت تطبیق دادن صورت بازیگر با شخصیت درون فیلمنامه است. جوان و پیر کردن، چاقی و لاغری، ساخت شخصیت‌های تخیلی، اضافه کردن عضوی به صورت و... بخشی از این روند هستند.
گریمور در طول فیلمبرداری، با عوامل صحنه در ارتباط است و با آن‌ها تبادل نظر و اطلاعات دارد. او عموماً به صورت مداوم در طی فیلمبرداری در صحنه حضور دارد و در صورت نیاز به اصلاح گریم می‌پردازد.
گروه گریم سینمایی، شامل طراح گریم، گریمور، دستیاران و چهره‌پرداز جلوه‌های ویژه است.
به طور کلی انواع گریم شامل موارد زیر است:
گریم نامتعادل‌سازی، متعادل‌سازی، جلوه‌های ویژه، سه‌بعدی یا حجم‌دار، استیلیزیشن، قطعه‌ای یا اعضای مصنوعی، ریش و سبیل و مو و کلاه گیس، شبیه‌سازی.
شما می‌توانید برای بررسی تخصصی‌تر این مبحث، به دسته‌بندی گریم سینما در مجله فرواک مراجعه فرمایید.
تحلیل شخصیت در گریم سینما
برای تحلیل شخصیت در گریم، ابتدا باید خوانش درستی از متن فیلمنامه داشته باشیم؛ به‌طور مستقیم می‌توان از دستور‌صحنه و به‌طور غیرمستقیم از طریق دیالوگ و ارتباط کاراکترها، به تحلیل شخصیت رسید. وراثت، نژاد، محیط، خلق و خو، وضعیت تندرستی و سن از مواردی هستند که ما برای بررسی شخصیت به آن‌ها می‌پردازیم.
وراثت: وراثت را می‌توان به خصوصیات اخلاقی، روانی، فیزیکی و ظاهری مانند رنگ پوست و مو ربط داد.
نژاد: هر نژاد و قومی دارای فیزیک، ظاهر و عادات شخصیتی مخصوص به خود است. بنابراین مهم است که در گریم سینما به این ویژگی‌ها توجه داشت.
قشر، جایگاه و شغل افراد: برای مثال، فردی با طبقه اجتماعی بالا ظاهر آراسته‌‌تری نسبت به فردی با طبقه اجتماعی پایین‌تر دارد.
وضعیت تندرستی: بعضی اوقات، در یک فیلمنامه، کاراکتر بیماری خاصی دارد یا داستان فیلم بر روی یک بیماری خاص تمرکز دارد. این بیماری باید با استفاده از گریم، در ظاهر بازیگر نمایان شود.
سن: سن مهم‌ترین عاملی است که در ظاهر افراد تأثیرگذار است. به‌طور مثال، یک فرد مسن، دارای پوست افتاده، چین و چروک و موهای کم پشت است.
بررسی 3 تکنیک گریم سینمایی
بعد از تایید طرح نهایی گریم، نوبت به مرحله عملی و انتخاب تکنیک‌ها می‌رسد. در اینجا به طور کلی، 3 تکنیک مربوط به جای زخم، سایه‌روشن و یکدست سازی پوست را بررسی می‌کنیم.
جای زخم: برای پوشاندن جوش‌ها، جای زخم‌ها و تاتو در گریم سینما، از کانسیلرهایی استفاده می‌شود که تن زرد رنگ دارند و تقریباً همرنگ پوست هستند.
سایه‌روشن: با دو ابزار می‌توان سایه‌روشن را به وجود آورد؛ کانتور برای تیره یا کم‌رنگ کردن اجزای مورد نظر صورت است؛ باید از سایه و رنگ مات، بدون درخشندگی و دو درجه تیره‌تر از رنگ پوست استفاده کرد. هایلایت، برای روشن و برجسته کردن به کار می‌رود؛ باید رنگ‌زمینه یا فُن را دو درجه روشن‌تر کرد. هایلایت می‌تواند مات یا درخشنده باشد.
یکدست سازی پوست: در گریم سینما یکدست کردن پوست به وسیله زیرسازی (Foundation) انجام می‌شود. این کار به منظور پدید آوردن سطحی صاف است که بتوان به آن رنگ و بُعد اضافه کرد. گریمور ابتدا باید سه زیرساز، با سه درجه رنگ متفاوت انتخاب کند؛ درجه رنگ متوسط که با رنگ پوست سازگار باشد، محوکننده که یک درجه روشن‌تر و همین‌طور فاندیشنی که یک درجه تیره‌تر باشد. زیرساز متوسط باید به کل پوست، فاندیشن روشن به قسمت‌های تیره‌تر مثل زیر ابرو و فاندیشن تیره به قسمت‌های روشن‌تر زده شود.
معرفی تعدادی از ابزار ها و لوازم گریم
لوازم گریم در سینما، ابزار‌ها و موادی هستند که برای ایجاد ظاهری خاص، در بازیگران فیلم استفاده می‌شود. با استفاده از این ابزار‌ها می‌توان ظاهری واقع‌گرایانه، اغراق‌آمیز یا نمادین به وجود آورد.
در ادامه به بخشی از لوازم مورد نیاز در گریم سینما می‌پردازیم:
جعبه گریم
جعبه گریم باید بزرگ و دارای بخش‌های تقسیم‌بندی‌شده باشد تا بتوان تمام ابزار و مواد گریم را درون خود جای دهد. به دو دسته جعبه شخصی و جعبه گروهی تقسیم می‌شود؛ می‌تواند قابل حمل و یا ثابت در اتاق گریم باشد.
ابزار و مواد گریم بسته به نوع فیلم متفاوت است. که یک گریمور باید با علم بر نوع پوست، ژانر فیلم و... از آن‌ها به درستی بهره ببرد.
مواد گریم
- فاندیشن( فُن ): این مواد در گریم سینمایی، یک نوع کرم‌پودر مایع یا جامد با پوشانندگی بالا هستند. از آن‌ها برای پوشاندن لک‌ها، ناهمواری‌های سطح پوست، اصلاح رنگ و نواقص پوست، استفاده کرد. فن‌ها انواع مختلفی دارند که با توجه به نوع کاربردشان انتخاب می‌شوند.
- ماده لاتکس: این ماده از جنس شیره درخت هِوا (Hevea)است که جنسی لاستیک-مانند دارد. لاتکس، برای ایجاد زخم‌ها، بریدگی‌ها آسیب‌های فیزیکی و پوستی استفاده می‌شود. انواع مختلفی از لاتکس در گریم سینما وجود دارند: لاتکس مایع-لاتکس ورقه‌ای-لاتکس سیلیکونی.
- ماده سیلیکون: این ماده از ترکیب اکسیژن و سیلیسیوم بدست می‌آید که از آن برای ایجاد بینی، گوش و... در گریم سینما استفاده می‌شود.
- پروتز‌ها یک قطعه مصنوعی از جنس لاتکس، سیلیکون یا پلاستیک هستند که برای ایجاد ظاهری واقعی و طبیعی برای بازیگران به کار می‌روند. از پروتز‌ها می‌توان، برای ایجاد تغییرات کوچک مثل زخم‌ها، دندان، ابرو و... استفاده کرد.
- رنگ‌های مخصوص: این رنگ‌ها انواع مختلفی دارند؛ رنگ‌های پوستی( برای ایجاد ظاهری طبیعی)، رنگ‌های فانتزی(برای ایجاد ظاهری اغراق‌آمیز یا نمادین) و رنگ‌هایی برای ایجاد ظاهری ترسناک و خشن.
ابزار اصلی گریم :
- قلم‌مو: انواع مختلفی از قلم‌مو برای گریم سینما وجود دارد. برای مثال، قلم‌موی زاویه‌دار برای کشیدن ابرو، قلم‌موی بادبزنی برای محو کردن مواد آرایش، قلم‌موی گنبدی شکل برای پودر زدن.
- اسفنج‌ها: برای محو کردن و پخش کردن فاندیشن و رنگ‌ها استفاده می‌شود.
- افشانه رنگ: این ابزار برقی، برای اسپری کردن رنگ روی صورت یا بدن بازیگر به کار می‌رود.
به‌طورکلی، ابزار و مواد بسیاری برای گریم وجود دارند که برای آشنایی بیشتر و تخصصی‌تر با آن‌ها، می‌توانید به مجله فرواک مراجعه کنید.
ماسک
ماسک (صورتک)، وسیله‌ای برای پوشش چهره است که برای تغییر قیافه و با اهداف مختلفی به کار می‌رود.
ماسک‌ها در گریم سینما نقش مهمی در چهره‌پردازی دارند و می‌توانند به شکل نمادین و استعاری ظاهر شوند. زمانی که بازیگر از ماسک استفاده می‌کند، احساسات، حرکات و ژست‌های او تحت تأثیر آن قرار می‌گیرد. در نتیجه، هر چه میزان هماهنگی حسی بازیگر با ماسک بیشتر باشد، نقش خود را بهتر می‌تواند ایفا کند. جنس صورتک می‌تواند از پارچه، مقوا، چرم، چوب و... باشد. در ساخت ماسک برای بازیگر، باید به چند نکته مهم توجه کرد؛ احساس راحتی، داشتن دید کامل به فضا، امکان بیان دیالوگ و همچنین عرق نکردن او در صورتک.
صورتک‌ها به سه نوع صورتک کامل چهره و سر، ماسک کامل چهره و صورتک نیمه، تقسیم می‌شوند. رنگ، از عناصر بسیار مهم در طراحی ماسک است؛ داشتن دانش کافی در مبحث رنگ‌شناسی و روانشناسی رنگ‌ها به طراح کمک می‌کند تا کار خود را به درستی انجام دهد.
از ماندگارترین آثار سینمایی که در آن‌ها از ماسک استفاده شده است می‌توان به فیلم‌های هانیبال، ماسک و v for vendetta اشاره کرد.
گریم برای ژانر های مختلف سینما
همان‌طور که در بخش‌های قبلی نیز به آن اشاره شد، گریم سینما تأثیر بسیار زیادی در روند یک فیلم دارد؛ گریم، نه تنها برای ایفای نقش به کمک بازیگر می‌آید؛ بلکه به لحاظ بصری نیز می‌تواند داستان را پیش برده و برای بیننده جذابیت ایجاد کند. با این حال، باید توجه داشت که طراحی و اجرای گریم نامتناسب و غلط می‌تواند تأثیری به همان اندازه، مخرب داشته باشد. یکی از جنبه‌هایی که باید به آن توجه کرد تا طراحی و اجرای گریم موفق پیش برود، مبحث ژانر فیلم است.
مهم‌ترین ویژگی ژانر، این است که در مخاطب انتظار ایجاد می‌کند؛ وقتی شخصی تصمیم می‌گیرد تا به تماشای یک فیلم وحشت بنشیند، انتظار دارد تا ترس را تجربه کند. تمام عناصر یک فیلم، از جمله گریم باید در سمت‌و‌سویی پیش بروند که این حس ترس را القا کنند. به همین علت، یک گریم نامتناسب با ژانر فیلم، منجر به ناامیدی مخاطب می‌شود . در ادامه به بررسی ویژگی‌های گریم سینمایی در چند ژانر مهم پرداخته‌ایم.
وحشت: برای این ژانر، گریم جلوه‌های ویژه نقش بسیار زیادی دارد. این نوع گریم، از دهه 20 میلادی و از فیلم‌های گوژپشت نوتردام و شبح اپرا شروع شده است. در این فیلم‌ها بود که برای اولین بار با استفاده از گریم، بازیگر به شخصیت کاملاً متفاوتی تبدیل شد. با ظهور و محبوبیت فیلم‌های هیولایی در دهه 30 و واقعی جلوه دادن آن‌هاگریم اهمیت ویژه‌ای در این ژانر پیدا کرد. همچنین، درست کردن زخم، خون و سوختگی‌هایی که با وجود قابل‌باور بودن، منزجرکننده و دلهره‌آور هستند، در اینجا به کار می‌آید.
فانتزی: طراحان و مجریان گریم سینمایی هستند که به فیلم‌های فانتزی جان می‌دهند. بخش زیادی از بار ساخت یک فیلم فانتزی به عهده گروه گریم می‌باشد. در این نوع از فیلم‌ها، گروه گریم باید بتواند حس و حال جادویی فضا را در ظاهر شخصیت‌ها نشان دهد. البته او همچنین باید یک تم کلی را در نظر بگیرد تا انسجام بصری فیلم حفظ شود.
از آن‌جایی که نمایش خوبی و بدی در این ژانر بسیار نمادین است، این قضیه و ویژگی‌های هر شخصیت، باید در گریم نمودار باشد. برای مثال، در سری فیلم‌های ارباب حلقه‌ها، اُرک‌ها با ظاهری منزجرکننده و در مقابل الف‌ها با رنگ‌هایی روشن‌تر و آرام دیده می‌شوند.
تاریخی: آن‌چه در مورد گریم در سینمای تاریخی اهمیت دارد، دقیق و واقعی بودن آن است. برای مثال، شما نمی‌توانید یک شخصیت با ظاهری مدرن را در فضای یک فیلم قرون وسطایی بگذارید.
اگر در این ژانر شخصیت‌ها برگرفته از چهره‌های تاریخی باشند، شباهت گریم بازیگر به ظاهر آن اشخاص مهم است. مانند گریم مریل استریپ به عنوان مارگرت تاچر در فیلم بانوی آهنین.
بهترین گریم های تاریخ سینما
شاید یکی از بهترین‌های گریم سینما در طول تاریخ را بتوان در شوالیه تاریکی نولان دید. بی‌شک شخصیت‌پردازی جوکر در این فیلم، علاوه بر بازیگری "هیث لجر"، به گریم وابسته است. تا حدی که شاید تصور جوکر بدون لبخند روی صورت و موهای سبزش ممکن نباشد. تمامی المان‌های به کاررفته در گریم این نقش در پی انتقال درونمایه شخصیت و کمک به مخاطب در درک او است. نولان در همان جلسه ابتدایی، کتابی از نقاشی‌های فِرنسیس بَکنز را به او داده تا از پرتره‌هایش در خلق جوکر الهام بگیرد.
پرتره‌ای از فِرنسیس بَکنز
از دیگر گریم‌های برجسته ولی کم‌تر شناخته شده می‌توان به سینمایی سیاره میمون‌ها اشاره کرد. این فیلم علمی‌تخیلی در صنعت گریم سینما تأثیر زیادی داشت. علاوه بر باورپذیری، گریم سنگین شخصیت‌ها به گونه‌ای اجرا شده‌اند که بازیگران در حرکت و ایفای نقش، به مشکل نخورند. فیلم سیاره میمون‌ها، محصول 1968، جایزه‌ای افتخاری برای آرایش و چهره‌پردازی استثنائی خود، دریافت کرد.
بدیهی است که گریم‌های سینمایی تنها به شخصیت‌های تخیلی، تبدیل انسان به موجودی دیگر یا نقش‌های سورئال نمی‌پردازند. رایج‌ترین استفاده گریم در سینما تبدیل بازیگر و تغییر چهره او در قالب انسانی دیگر است. برای مثال می‌توان از چهره‌پردازی "جَرد لتو" در فیلم خاندان گوچی نام برد. او در این فیلم به ایفای نقش پائولو گوچی می‌پردازد. به گفته این بازیگر قبل از هر بازه فیلمبرداری، آماده‌سازی او تقریباً 6 ساعت زمان می‌برد.
سخن آخر
ما در اینجا به گریم در سینما پرداختیم؛ موضوعاتی مانند اصول و مبانی گریم، ژانر‌ها و انواع گریم، تحلیل شخصیت در گریم سینمایی، ماسک و ابزارهای این کار را بررسی کردیم. در ادامه، قصد داریم مطالب جامع‌تری را در اختیار شما دوستداران هنر گریم قرار دهیم. منتظر ما در مجله فرواک باشید.
