آشنایی با اصطلاحات سینمایی

آشنایی با اصطلاحات سینمایی، برای کارگردانان ضروری است. یک کارگردان خوب و موفق باید با تمام اصطلاحات سینمایی آشنا باشد تا بتواند از آن‌ها به طور مؤثر استفاده کند. همچنین، دانستن این اصطلاحات به درک، نقدوتحلیل فیلم بسیار کمک می‌کند. در ادامه به اصطلاحات پرکاربرد در سینمای ایران و جهان می‌پردازیم.

اصطلاحات سینمایی پرکاربرد در ایران و جهان

آشنایی با اصطلاحات سینمایی پرکاربرد، از فرهنگ سینمایی ایران و جهان، یک نگاه جامع به زبان خاص این هنر ارائه می‌دهد. در زیر به بررسی مفاهیم اساسی واژگانی که در دنیای سینما رایج هستند، پرداخته‌ایم.

اپیزود: در اصطلاح سینمایی، اپیزود به یک قسمت از فیلم یا سریال چندقسمتی می‌گویند. اپیزود‌ها در یک فیلم، می‌توانند داستانی مستقل داشته باشند یا به هم مربوط باشند.

آنونس: به فیلم کوتاهی گفته می‌شود که شامل تصاویر و صداهایی از فیلم، برای استفاده در تبلیغات فیلم مثل، تیزر و تریلر هستند. مدت‌زمان آنونس معمولاً کمتر از 5 دقیقه است.

بازی‌گردان: به کسی گفته می‌شود که مسئول هدایت بازیگران در صحنه فیلم‌برداری است. او با همکاری کارگردان بهترین بازی را از بازیگر می‌گیرد.

پلان: در اصطلاح سینما یک برداشت از یک صحنه را پلان می‌گویند که کوچک‌ترین بخش ساختاری یک فیلم است.

سکانس:به مجموعه‌ای از پلان‌ها، سکانس می‌گویند.

سکانس - پلان: این اصطلاح سینمایی در واقع به یک برداشت بدون کات گفته می‌شود؛ از یک سکانس معمولی طولانی‌تر است و می‌تواند کل داستان یک سکانس را روایت کند.

پی‌اس: در اصطلاح سینمایی به معنای همان فیلمنامه است که مخفف کلمه" post script" بشمار می‌رود.

سناریو: یکی دیگر از اصطلاحات سینمایی متنی است که داستان یک فیلم را روایت می‌کند.

اقتباس: فیلمنامه، نمایشنامه یا هرگونه متنی که از منبع دیگری همچون رمان، داستان و... برداشته شده باشد را اقتباس می‌گویند.

میزانسن: به چیدمان و حرکات تمام عناصر اعم از بازیگران، نور، دوربین و وسایل روی صحنه در اصطلاح سینمایی، میزانسن گفته می‌شود.

دراماتورژی: در اصطلاحات سینمایی، به ساختار داستانی و شخصیت‌پردازی فیلم دراماتورژی می‌‌گویند. کارگردان می‌تواند با دانستن اصول دراماتورژی، داستانی تأثیرگذار بسازد.

آوانگارد (پیش‌تاز): از این اصطلاح برای نشان‌دادن اولین جنبش سینمای تجربی که در دهه بیست اروپا شکل گرفت استفاده می‌شود. این اصطلاح سینمایی، معمولاً برای نقد فیلم‌هایی به کار می‌رود که تولیدکنندگان آن‌ها تکنیک‌های ابداعی و نو در آثارشان به چشم می‌خورد.

دوره دستیاری کارگردان و برنامه‌ریزی سینما و تئاتر

ثبت نام اولین "دوره دستیاری کارگردان و برنامه‌ریزی سینما و تئاتر" توسط مجموعه فرواک هنر آغاز شد. این دوره تخصصی در قالب 12 جلسه با آموزش استاد مهران شهرآشوب (با بیش از 20 سال تجربه در تئاتر، سینما و تلویزیون) برگزار می شود. دانشجویان گرامی پس از قبولی در آزمون پایانی، مدرک کتبی معتبر اخذ خواهند کرد که با اخذ این گواهی از مجموعه فرواک هنر، شانس حضور در پروژه های اختصاصی این مجموعه و همچنین پروژه های مختلف سینمایی را خواهند داشت.

مشاهده دوره

اصطلاحات سینمایی در تدوین

در دنیای تدوین سینمایی، استفاده از اصطلاحات و اصول مخصوص به خود، اساسی برای ارتقای کیفیت و تأثیرگذاری فیلم‌هاست. در زیر به تجزیه‌وتحلیل اصطلاحات سینمایی در زمینه تدوین می‌پردازیم.

تدوین: به ویرایش کلی فیلم تدوین می‌گویند که خود شامل مراحل مونتاژ، صداگذاری و اصلاح رنگ می‌شود

مونتاژ: در اصطلاح سینمایی، به فرایند کنار هم قراردادن پلان‌ها مونتاژ می‌گویند. در واقع مونتاژ بخشی از تدوین فیلم است.

آتالوناژ: عمل اصلاح رنگ فیلم در مرحله تدوین به‌اصطلاح آتالوناژ نام دارد. می‌تواند تأثیر زیادی بر ظاهر و حس یک فیلم داشته باشد، همچنین برای یکپارچه کردن رنگ و نور تصاویر و اصلاح مشکلات رنگی، از آن استفاده می‌کنند. این کار معمولاً توسط یک متخصص رنگ و نور به‌وسیله نرم‌افزارهای تخصصی، انجام می‌گیرد، به این شخص آتالوناتور می‌گویند.

دیزالو: محوشدن تدریجی یک شات و سپس ظاهرشدن تدریجی شات دیگر را در اصطلاح سینمایی دیزالو می‌نامند. معمولاً از دیزالو برای نشان‌دادن گذر زمان یا تغییر مکان استفاده می‌شود.

تروکاژ: این اصطلاح سینمایی برای ترفند‌هایی به کار می‌رود که از آن‌ها زمانی استفاده می‌شود که مجسم ساختن اتفاقات و تصاویر به‌صورت طبیعی امکان‌پذیر نیست. ترفندها یا وسایلی که در فیلم‌برداری سینما، زمانی که مجسم ساختن آن‌ها به‌صورت طبیعی ممکن نیستند، از آن‌ها استفاده می‌کنند.

راف‌کات: یک مرحله در تدوین است که تدوینگر، در مرحلة اول تدوین نما‌های فیلم‌برداری شده را به‌صورت خطی کنار هم قرار می‌دهد.

فاین کات: آخرین مرحله تدوین فیلم است که تدوینگر فیلم را از نظر بصری، داستانی و شنیداری بررسی می‌کند.

جامپ‌کات: به پرش ناگهانی بین دو نما جامپ کات گفته می‌شود.

اصطلاحات سینمایی در فیلم‌برداری

استفاده از اصطلاحات فنی در فیلم‌برداری، یکی از اساسی‌ترین عناصر در دنیای سینماست. در زیر به بررسی و توضیح اصطلاحات سینمایی مرتبط با فیلم‌برداری می‌پردازیم.

شات: در اصطلاحات سینمایی به هر برداشت فیلم‌برداری شده، شات می‌گویند.

زاویه دوربین: به جهتی که دوربین در صحنه فیلم‌برداری قرار می‌گیرد، زاویه دوربین می‌گویند که خود به چند دسته تقسیم می‌شود.

1. زاویه دید چشمی(b): دوربین در ارتفاع چشم یک بازیگر قرار می‌گیرد.

2. زاویه دید چرخشی(b): دوربین حول محور بازیگر حرکت می‌کند.

نما: در اصطلاحات سینمایی، به همان برداشت یا شات فیلم‌برداری شده، نما گفته می‌شود.

اندازه نما: به میزان نزدیکی دوربین به سوژه، اندازه نما‌ می‌گویند.

نمای چشم پرنده: نوعی زاویه دوربین است که در آن دوربین از بالا صحنه را فیلم‌برداری می‌کند.

راش: در اصطلاح سینمایی، راش به تصاویر فیلم‌برداری شده‌ای گفته می‌شود که هنوز تدوین نشده‌اند. راش‌ها به کارگردان‌، تدوینگر و سایر عوامل فیلم برای ویرایش نهایی فیلم کمک می‌کند.

تراولینگ: در اصطلاح سینمایی به حرکت دوربین به جلو یا عقب در صحنه تراولینگ گفته می‌شود.

تیلت: به حرکت دوربین به سمت بالا و پایین تیلت می‌گویند.

رج زدن: به علامت‌گذاری صحنه‌های مختلف طبق برنامه‌ریزی‌های انجام شده برای تسهیل روند فیلم‌برداری و تدوین گفته می‌شود. رج زدن به دلایل مختلفی مثل صرفه‌جویی در زمان و هزینه، جلوگیری از اشتباهات فیلم‌برداری، سهولت در تدوین انجام می‌شود. عمل رج زدن بر عهده دستیار کارگردان است که قبل فیلم‌برداری صحنه‌های موردنظر برای فیلم‌برداری را مشخص می‌کند.

دکوپاژ: دکوپاژ درواقع به معنای به تصویر درآوردن فیلمنامه توسط کارگردان است. به قسمت‌بندی کردن فیلمنامه برای تصمیم‌گیری در مورد محل قراردادن دوربین‌ها، نوع نورپردازی صحنه‌ها دکوپاژ می‌گویند.

سیناپس: به خلاصه‌ یک فیلمنامه که شامل عنوان فیلم، ژانر، موضوع و توضیح خط داستانی فیلمنامه، سیناپس گفته می‌شود.

شات لیست: به فهرستی از شات‌های موردنیاز فیلم‌بردار که توسط کارگردان یا خود فیلم‌بردار تهیه می‌شود شات لیست می‌گویند.

سخن آخر

در این مقاله سعی بر این بود شما مخاطب گرامی را با اصطلاحات سینمایی آشنا کنیم. لازم به ذکر است که در حوزه سینما اصطلاحات بیشتری وجود دارد که برخی از آن‌ها با تئاتر مشترک است و در صورت تمایل می‌توانید آن‌ها را در مقاله اصطلاحات رایج تئاتر مطالعه کنید. همچنین می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این زمینه به دسته‌بندی‌های دیگر در مجله فرواک مراجعه کنید.

نویسنده: بهگل شهیدی