تاریخچه صدا در سینما

هنر سینما، در ابتدا بی‌کلام بوده است. بااین‌حال، سینمای صامت نیز، همراه با موسیقی زنده در سالن‌های سینما یا تئاتر اجرا می‌شد. به‌گونه‌ای که انگار صدا همیشه جزئی از تجربه تماشای فیلم بوده است. با ورود و معرفی فیلم‌های ناطق، نحوه ساخت و لذت‌بردن از فیلم‌ها دچار تحول چشمگیری شد. صدا در سینمای ناطق، به پیچیده‌تر شدن داستان فیلم و همچنین به‌وجودآمدن ژانر‌های جدید مثل موزیکال، زندگی‌نامه و انیمیشن کمک بسزایی کرد. دیالوگ‌ها و جلوه‌های صوتی به خلاقیت کارگردانان سینما افزود. این موضوع، در نهایت به جذب بیشتر مخاطبان به سینما و گسترش این صنعت انجامید.

در ادامه این مقاله، به بخشی از تاریخچه صدا و چگونگی ورود آن به هنر سینما خواهیم پرداخت.

پیدایش صدا در سینما

اگر بخواهیم درباره تاریخچه و پیدایش صدا در سینما بپردازیم، باید به دوران سینمای صامت بازگردیم.همان‌طور که قبل‌تر و در مقالات دیگر اشاره کردیم، در آغاز سینما، فیلم‌ها صامت بودند. ویلیام هورنر در سال 1834 دستگاهی به نام زنده گرد یا همان zoetrope اختراع کرد. هورنر، به‌وسیله این اختراع، قادر بود صدا و تصویر متحرک را با هم ترکیب کند. زنده گرد گردونه‌ استوانه‌ای‌شکلی بود که درون آن نقاشی‌هایی به تصویر درمی‌آمدند؛ با چرخیدن آن استوانه، نقاشی‌ها و تصاویر به‌صورت متحرک دیده می‌شدند. می‌توان گفت که زوتروپ از ساده‌ترین انواع دستگاه‌های متحرک ساز به شمار می‌رود.

سال‌ها بعد ادیسون با الهام از این دستگاه، ماشینی ساخت که توانایی پخش هم‌زمان صدا و تصویر با هم را داشت. لئون گومون که تحت‌تأثیر ماشین اختراع شده توسط ادیسون قرار گرفته بود، در سال 1900 میلادی، مشابه آن را به‌صورت جدی وارد دنیای سینما کرد. او دستگاهی با گرامافون و پروژکتور به نام سینماتوگراف ساخت. پس از حدود 12 سال بعد از ساخت آن دستگاه، گومون، فیلم پارلانت را با استفاده از همان اختراع، به نمایش عموم درآورد.

تأثیر پیدایش صدا در سینما

در سال 1927، سینمای ناطق، با فیلم خواننده جاز به دنیا معرفی شد. همین امر، نقطه عطفی برای تاریخ صدا در سینما تلقی می‌شود. فناوری که برای اولین بار در این فیلم‌ به کار گرفته شده بود، تاکنون در حال تکامل است. با گذشت زمان و پیشرفت سینما، کیفیت ضبط و پخش صدا‌ها در فیلم‌ها افزایش یافت. همچنین به وجود آمدن این فرآیند در سینما، امکان ویرایش و طراحی صدا را فراهم آورد. البته، باید توجه داشت که صدا در سینما، از بدو ورود این عرصه، تأثیر بسیار زیادی برصنعت فیلمسازی گذاشته است؛ تا جایی‌که به بخشی جدایی‌ناپذیر از سینما تبدیل و همچنین باعث خلق برخی از آثار خاطره‌انگیز و نمادین در تاریخ سینما جهان شده است.

تاریخچه صدا در سینما، اتفاق جذاب و جدیدی است که شیوه و تجربه ما را در ساخت فیلم متحول نموده است. در ابتدا و زمان‌های گذشته، صدا به‌صورت جداگانه روی دیسک‌ها ضبط و توسط اپراتورهای سالن به‌صورت دستی باید با تصویر هماهنگ می‌شد. این کار احتمال خطای بالایی داشت و کیفیت صدا، معمولاً ضعیف بود. باگذشت زمان، تکنولوژی‌های جدید و توسعه‌یافته به وجود آمدند تا ضبط و هماهنگ‌سازی صدا قابل‌اعتمادتر شود. مثلاً، فناوری ضبط صدا روی فیلم، این امکان را فراهم کرد تا صدا به‌صورت مستقیم روی فیلم ضبط شود و نیاز به ضبط و هماهنگ‌سازی جداگانه را از بین برد.

با پیشرفت فناوری صوتی دیجیتال در دهه 1990، کیفیت صدا در فیلم به طور قابل‌توجهی بهبود یافت. امروزه مهندسان صدا، به طیفی باورنکردنی از ابزارها و فناوری‌ها برای ایجاد تجربه‌های صوتی نفس‌گیر در سالن‌های سینما یا حتی در خانه دسترسی دارند. صدا در سینما یکی از بخش‌هایی است که مدام دچار تحول و آزمون و خطا است. فیلمسازان و مهندسان صدا، همواره به دنبال راه‌های جدیدی برای خلق تجربه‌های فراگیرتر و جذاب‌تر برای تماشاگران هستند.

سخن پایانی

عصر طلایی سینما، از پایان دوره‌ سینمای صامت شروع شد. همان‌طور که قبل‌تر به آن اشاره کردیم، اکثر فیلم‌های ساخته شده در دورة فیلم‌های صامت، وسترن و کمدی بودند. با شروع فیلم‌های ناطق بود که ژانر‌های موزیکال، انیمیشن و بیوگرافی به آن‌ها اضافه شد. ورود صدا به عرصه سینما، علاوه بر این که باعث جذاب‌شدن فیلم برای مخاطبان شده، به فروش گیشه نیز کمک بسزایی کرده است. خالی از لطف نیست که اضافه کنیم با ورود صدا به سینمای ایران، اولین فیلم ناطق تاریخ سینمای ایران با اسم دختر لر ساخته شد. در آخر، ما در این مقاله سعی کردیم شما را از تاریخچه و مزایای ورود فرایند صدا در سینما و تأثیرات آن آگاه کنیم. بااین‌حال، برای مطالعه بیشتر در زمینه صدا، می‌توانید نگاهی به دسته‌بندی آن در مجله فرواک بیندازید.

نویسنده: بهگل شهیدی